Wat zijn mestcellen?

Mestcellen zijn specifieke immuuncellen die een sleutelrol spelen in de verdediging van het lichaam tegen ziekteverwekkers, maar ook betrokken zijn bij allergische en ontstekingsreacties. Hoewel mestcellen vaak geassocieerd worden met allergieën, hebben ze veel bredere functies die belangrijk zijn voor de gezondheid.

Waar bevinden mestcellen zich?

Mestcellen komen voor in bijna alle weefsels van het lichaam, vooral op strategische plekken die direct in contact staan met de buitenwereld, zoals:

• De huid: bescherming tegen externe prikkels zoals insectenbeten en wondinfecties.
• De longen: reageren op ingeademde stoffen, virussen en allergenen zoals pollen.
• Het maag-darmkanaal: reguleren de immuunreactie op voedselbestanddelen en pathogenen.
• De slijmvliezen van neus en mond: helpen het lichaam beschermen tegen binnendringende micro-organismen.
• Bloedvaten en bindweefsel: ondersteunen wondgenezing en herstel van weefsels.

Dankzij deze strategische locatie kunnen mestcellen snel reageren op binnendringende stoffen en mogelijke bedreigingen signaleren.

Hoe werken mestcellen?

Mestcellen bevatten kleine korreltjes (granules) gevuld met krachtige chemische stoffen zoals:

• Histamine: zorgt voor vaatverwijding, verhoogde doorlaatbaarheid van bloedvaten en ontstekingsreacties.
• Cytokines: sturen signalen naar andere immuuncellen om een afweerreactie te coördineren.
• Leukotriënen en prostaglandinen: betrokken bij ontstekingsreacties en kunnen bronchoconstrictie (vernauwing van de luchtwegen) veroorzaken.
• Tryptase en chymase: enzymen die helpen bij de afbraak van schadelijke stoffen en weefselherstel bevorderen.

Wanneer mestcellen worden geactiveerd door prikkels zoals allergenen, infecties of chemische stoffen, kunnen ze deze stoffen vrijlaten in een proces dat degranulatie wordt genoemd. Dit proces kan gunstig zijn, zoals bij wondgenezing en infectiebestrijding, maar kan ook leiden tot overmatige ontstekingsreacties bij allergieën of auto-immuunziekten.

Mestcellen en allergieën

Bij allergieën reageren mestcellen overmatig op onschuldige stoffen, zoals pollen of voedselallergenen. Dit gebeurt als volgt:

1. Sensibilisatie: het immuunsysteem herkent een allergeen en maakt IgE-antistoffen aan die zich binden aan mestcellen.
2. Herhaalde blootstelling: bij opnieuw contact met het allergeen herkennen de IgE-antistoffen dit en activeren mestcellen.
3. Histamine-afgifte: degranulatie treedt op en histamine en andere stoffen komen vrij, wat leidt tot symptomen zoals jeuk, zwelling en benauwdheid.

Mestcellen en ontstekingen

Naast hun rol bij allergieën spelen mestcellen een belangrijke rol bij ontstekingen en wondgenezing. Ze helpen het lichaam om bacteriën, virussen en andere schadelijke stoffen aan te vallen. Dit doen ze door:

• Het aantrekken van andere immuuncellen naar de ontstekingsplek.
• Het vrijmaken van stoffen die bloedvaten wijder maken, zodat immuuncellen sneller de ontstoken plek kunnen bereiken.
• Het afbreken van beschadigd weefsel en het ondersteunen van weefselherstel.

Bij chronische ontstekingen kunnen mestcellen echter overactief zijn, wat kan bijdragen aan aandoeningen zoals reuma, prikkelbare darm syndroom (PDS) en auto-immuunziekten.

Mestcellen en histamine intolerantie

Bij histamine intolerantie is het probleem niet dat mestcellen overactief zijn, maar dat het lichaam moeite heeft met de afbraak van histamine. Normaal wordt histamine afgebroken door het enzym DAO (diamino-oxidase) in de darmen en door HNMT (histamine-N-methyltransferase) in de lever en andere weefsels.

Omdat het lichaam histamine niet snel genoeg kan afbreken, hoopt histamine zich op, vooral na het eten van histaminerijke voeding of door andere histaminebronnen (zoals stress en hormonen). De mestcellen geven in dit geval geen extra histamine of andere ontstekingsstoffen af. De klachten ontstaan puur door een overschot aan histamine uit voeding en het lichaam zelf.

Mestcellen en MCAS (mestcelactivatiesyndroom)

Bij MCAS zijn de mestcellen overactief, waardoor ze niet alleen histamine, maar ook andere ontstekingsstoffen vrijlaten, zoals:

• Prostaglandines (betrokken bij ontstekingen, pijn en bloeddrukregulatie).
• Leukotriënen (spelen een rol bij ontstekingsreacties en benauwdheid, zoals bij astma).
• Heparine (kan bloedverdunnend werken en blauwe plekken veroorzaken).
• Tryptase (een enzym dat betrokken is bij mestcelactivatie en ontstekingsprocessen).

Verschil mestcelwerking histamine intolerantie en MCAS

• Histamine-intolerantie: mestcellen werken normaal, maar het lichaam kan histamine niet goed afbreken, waardoor een overschot aan histamine zich ophoopt en klachten veroorzaakt.
• MCAS: mestcellen werken te actief en laten naast histamine ook prostaglandines, leukotriënen en andere ontstekingsstoffen vrij, hierdoor zijn de klachten vaak complexer, uitgebreider en onvoorspelbaarder. MCAS heeft een bredere en complexere behandeling nodig omdat naast histamine ook andere stoffen een rol spelen.

Conclusie

Mestcellen zijn cruciale immuuncellen die helpen bij de afweer tegen ziekteverwekkers, wondgenezing en het reguleren van ontstekingen. Wanneer ze echter overactief worden, kunnen ze bijdragen aan allergieën, chronische ontstekingen en aandoeningen zoals MCAS.